IZ HISTORIJE FOČE : Partizanska olimpijada u Foči

Foča je prvi olimpijski grad u Evropi okupiranoj od njemačkih nacista i njihovih saveznika i saradnika, jer su u oslobođenoj Foči od 1. do 10. maja 1942. održane prve olimpijske partizanske igre.

Gojko Jokić u studiji Fočanski period NOB – Foča BiH, koja je u martu 1980. godine štampana u Beogradu, konstatuje: Titova ideja da se u Foči, na slobodnoj teritoriji, organizuju prva sportska takmičenja, dočekana je sa oduševljenjem.

Na igralištu pored Ćehotine

Ivo Lola Ribar prihvatio se da bude njihov organizator. Počele su da se okupljaju ekipe, posebno fudbalske. Tada se u gradu nalazilo više boraca koji su bili aktivni igrači u Beogradu, Čačku, Kragujevcu, Kraljevu i Cetinju. U tek formiranoj Fočanskoj omladinskoj četi gotovo je komletan podmladak domaćeg fudbalskog tima Graničara. Posebno su se pripremali fudbalski timovi Vrhovnog štaba, Valjevaca (Prateća četa VŠ), Komande mjesta Fočanske omladinske radne čete i Fočanske omladinske čete.

Na igralištu pored Ćehotine, 20. aprila, odigrana je prva javna fudbalska utakmica između ekipa Vrhovnog štaba i Valjevaca.

Pobijedili su Valjevci (6:3), a šest dana kasnije u revanšu ekipa Vrhovnog štaba (4:0). Ovoj drugoj utakmici prisustvovao je i drug Tito. Na igrama su bile zastupljene discipline: fudbal, odbojka, atletika i šah. Finalna utakmica u fudbalu trebala se održati 10. maja 1942. godine, ali je odgođena zbog ratnih dejstava.

Nakon završetka Drugog svjetskog rata Fočanska olimpijada u transformisanim oblicima nastavila je da živi. Iz tog perioda, rado se sjećam događaja kada sam sa ing. Milošem Kalajdžićem Kalajom predao pehar pobjedničkoj ekipi Veleža iz Mostara na fudbalskom prvomajskom turniru. Danas Foča iz tog doba ne postoji. Mladi, sposobni, obrazovani Fočaci sportisti i sportski radnici, privrednici i znanstvenici, povratak olimpijade i sportskih igara u Foču vide kao jedan od iskoraka ka boljem životu Foče i Fočaka, jer Olimpijada je civilizacijska kategorija na koju se naslanja misleći svijet. Ona pokreće i druge aktivnosti osim sporta.

Fočanski propisi

O tome G. Jokić na str. 8. ranije navedene studije konstatuje: Vojno-političko rukovodstvo narodnooslobodilačkog pokreta pripremilo je i objelodanilo u Foči početkom februara 1942. godine, dva dokumenta od posebnog značaja. To su – “Zadaci i ustrojstvo narodnih oslobodilačkih odbora” i “Objašnjenja i uputstva za rad narodnooslobodilačkih odbora u oslobođenim krajevima”. Poznati su kao Fočanski propisi.

U ovome tekstu smatrali smo da je uputno iznijeti da su njihovi obrađivači bili vrsni pravnici i revolucionari. Na čelu tima bio je Jevrej Moša Pijade, a posljednju redakciju izvršio je drug Tito. Nastali su i proklamovani u Foči krajem februara 1992. O njihovom znanstvenom i praktičnom značenju sve do početka rata 1992. godine, pisalo se i govorilo relativno često.

Nakon završetka rata 1995. oni se u BiH i na prostorima bivše Jugoslavije zapostavljaju. To se da objasniti pored ostalog i time što sadašnjim vlastima ne odgovaraju po svojoj sadržini, već su definisali – pojam narodnog neprijatelja kao izvršioca zla, propisali kazne za to djelo i utvrdili sud koji će im suditi. Propisali su oduzimanje viška imovine, narodne izbore za narodnu vlast i obavezu postojanja narodnooslobodilačkih fondova pri lokalnim organima vlasti radi opskrbe i pomoći narodu.
Njihova načela i principi ne odgovaraju sadašnjim vlastima i to može biti jedan od razloga što se “bježi” od tih pravnih i moralnih načela.

Oslobođenje Foče

Ključni događaj za 110 dana slobode (20. januar – 10. maj) 1942. godine jeste 20. januar kada su partizanski durmitorski bataljon sa komandantom Obradom Cicmilom, studentom Univerziteta u Beogradu, oslobodili Foču od četnika i spasili muslimane od holokausta.

O tome su pažnje vrijedne znanstvene radove napisali Vladimir Dedijer, Antun Miletić, Mujo Kafedžić, Šemso Tucaković, Faruk Muftić, Izet Kubat, Vladimir Velebit i Adil Zulfikarpašić.

Taj dan Fočaci slave kao dan oslobođenja.

Priča se da su Murat Bačvić krojač, Uzeir Tataragić i Rašid Selimović, trgovci iz Foče, nakon što su preživjeli genocid u nastavku životu uzeli taj dan kao dan života, pobjede života nad smrti i slavili ga dok su živi. Iz toga je nikla institucionalna stvarnost o danu opštine kada se slavilo i dodjeljivale pored ostalog priznanje počasnog građanina Foče poput Obrada Cicmila, Koste Tabakovića, Emina Dukatara, Puba Goldbergera.

Bilo je to zlatno doba Foče. Za tih 110 dana u slobodi Foča je živjela život na koji se treba biti ponosan po mnogo čemu.

_ _ _ _ _

Partizanska olimpijada u Foči
1. – 10. maj 1942.
U historiji Narodnooslobodilačkog rata značajno mjesto pripada fočanskom periodu, koji je trajao od 20. januara do 10. maja 1942. godine i koji se, zbog društveno-političke aktivnosti koja se tada odvijala u Foči, naziva Fočanskom republikom. U Foči su tada boravili Vrhovni štab NOVJ, Centralni komitet Komunističke partije i Savez komunističke omladine Jugoslavije i drugi politički i vojni organi sa vrhovnim komandantom Titom na čelu.

U tom periodu napravljen je koncept organizacije života i stvorena ideja o mogućem preporodu. Međutim, to je bio samo predah između dvije ofanzive. Iz tog doba su i Fočanski propisi o ustrojstvu i radu narodnooslobodilačkih odbora, čiji je tvorac Moša Pijade.

Partizanske sportske igre
Za prvo obilježavanje prvomajskog praznika u toku Narodnooslobodilačkog rata vezana je i jedna sportska manifestacija, prvo organizovano sportsko takmičenje na slobodnoj teritoriji Foče – Partizanske sportske igre. Sumorne i teške ratne 1942. godine Tito je pokrenuo inicijativu da se u Foči organizuju sportska takmičenja, ukazujući na nužnost stalnog jačanja psihičke i fizičke spremnosti, podizanja morala boraca i isticanja značaja sporta: “Veličina naroda jedne zemlje cijeni se po tome kako se on drži u danima najtežih iskušenja; ona se cijeni po tome što je radni narod jedne zemlje sposoban izdržati i kakva je njegova moralna snaga u danima najtežih iskušenja”.

O Titovoj ideji da se organizuju partizanske sportske igre organizovan je sastanak kome je predsjedavao Ivo Lola Ribar, sekretar CK SKOJ-a i član Politbiroa CK KPJ.

Uskoro je utvrđen program Partizanskih sportskih igara. Predviđeno je da se takmičenja odvijaju u fudbalu, odbojci, atletici i šahu. Tako su u Foči nastale Prve partizanske sportske igre, prvo organizovano sportsko takmičenje u toku NOR-a.

Fudbalska utakmica
Inicijator gotovo svih takmičarskih disciplina bio je Ivo Lola Ribar, ujedno i aktivni učesnik. Na stadionu pored Ćehotine na sportskim igrama učestvovale su ekipe Vrhovnog štaba, Valjevaca, Trećeg kragujevačkog bataljona, Fočanske omladinske čete, Komande mjesta i Fočanske radne čete. Najviše pažnje privukla je fudbalska utakmica između ekipa Vrhovnog štaba (za koju su, između ostalih, nastupili i Vladimir Dedijer, Sreten Žujović, Aleksandar Ranković, Slobodan Penezić Krcun, Arsa Jovanović, Milentije Popović, Vladimir Velebit, Mićo Jovanović, slikar Vojo Dimitrijević, Ivo Lola Ribar i njegov brat Jurica Ribar) i Fočanske omladinske čete (Aco Visocki, Čedo Prodanović, Božo Hadživuković, Vasilije Žižić, Alija Hrbat, Arslan Gotovuša, Josip Kelava, Muhamed Ališa, Alija Ćebo, Hajro Memišević i Nebojša Babić)

_ _ _ _ _

Prva poslijeratna Partizanska olimpijada je organizovana 1977. godine. Od tada, svake godine u drugoj sedmici maja okupljali su se u Foči i na Tjentištu sportisti iz cijele Jugoslavije, mladi reprezentativci fudbalskih, odbojkaških i atletskih selekcija svih socijalističkih republika i pokrajina tadašnje Jugoslavije, zatim sportisti jedne vojne škole i grada domaćina.
Ceremonijal otvaranja bio je veoma bogat. Svake godine na otvaranju se izvodila sletska vježba sa velikim brojem učesnika, a na jednoj Olimpijadi na sletskoj vježbi je učestvovalo 900 učenika osnovnih škola i Školskog centra iz Foče. Sletske vježbe su ozbiljno pripremane, pod stalnom brigom Komisije za sletske vježbe.

Pored takmičarskog dijela, Partizansku olimpijadu pratio je i niz kulturno-zabavnih sadržaja…
Svake godine je organizovan zajednički odlazak učesnika Olimpijade na Tjentište, posjete Spomen-kući, Spomeniku i sportskim objektima, kao i prisustvovanja velikom času istorije na Spomen-kosturnici u Dolini heroja, odakle je i polazila olimpijska vatra.

_ _ _ _ _

priredio:Kenan Sarać

*********************

 

[izlog knjige] Srpski zločini nad Bošnjacima-muslimanima 1941.-1945.
https://focanskidani.wordpress.com/2017/10/11/izlog-knjige-srpski-zlocini-nad-bosnjacima-muslimanima-1941-1945/

75 godina od genocida u Foči : Priča o Mevli Pirić, djevojački Lampa, iz Godijena kod Foče
https://focanskidani.wordpress.com/2017/05/02/75-godina-od-genocida-u-foci-prica-o-mevli-piric-djevojacki-lampa-iz-godijena-kod-foce/

Priča o Foči 1941. – 1945., kao i 1992. o stradanjima i patnjama naroda Foče, ali i o borcima – herojima koji su pružili herojski otpor agresoru i spasili civile
https://focanskidani.wordpress.com/2017/09/24/prica-o-foci-1941-1945-kao-i-1992-o-stradanjima-i-patnjama-naroda-foce-ali-i-o-borcima-herojima-koji-su-pruzili-herojski-otpor-agresoru-i-spasili-civile/

GENOCID NAD MUSLIMANIMA FOČE 1941. – 1945. : Smrt do smrti…Priča Nataše Zimonjić-Čengić
https://focanskidani.wordpress.com/2017/05/04/genocid-nad-muslimanima-foce-1941-1945-smrt-do-smrtiprica-natase-zimonjic-cengic/

FOČA 1941.-1945.:Protiv zaborava i tabua…(FOTO)
https://focanskidani.wordpress.com/2016/04/20/foca-1941-1945-protiv-zaborava-i-tabua-foto/

STARI TEKSTOVI » ADIL ZULFIKARPAŠIĆ: PUT U FOČU 1942.
https://focanskidani.wordpress.com/2016/10/29/stari-tekstovi-adil-zulfikarpasic-put-u-focu-1942/

HISTORIJA FOČE : 75 GODINA OD PRVOG OSLOBOĐENJA
https://focanskidani.wordpress.com/2017/01/20/historija-foce-75-godina-od-prvog-oslobodenja/

FOČA, 20. januara,1942.
https://focanskidani.wordpress.com/2017/01/20/foca-20-januara1942/

FOČANSKA OMLADINSKA ČETA
https://focanskidani.wordpress.com/2016/10/06/focanska-omladinska-ceta/

FOČANSKI PROPISI
https://focanskidani.wordpress.com/2016/11/10/focanski-propisi/

IZ HISTORIJE FOČE : Partizanska olimpijada u Foči
https://focanskidani.wordpress.com/2016/06/09/iz-historije-foce-partizanska-olimpijada-u-foci/

O GENOCIDU NAD MUSLIMANIMA FOČE 1941. – 1945. iz pera Ševka Kadrića
https://focanskidani.wordpress.com/2017/05/05/o-genocidu-nad-muslimanima-foce-1941-1945-iz-pera-sevka-kadrica/

75 godina od GENOCIDA u Foči : Stravične priče iz 1942.godine
https://focanskidani.wordpress.com/2017/02/23/75-godina-od-genocida-u-foci-stravicne-price-iz-1942-godine/

[HISTORIJA FOČE] : 76 GODINA OD PRVOG OSLOBOĐENJA
https://focanskidani.wordpress.com/2018/01/20/historija-foce-76-godina-od-prvog-oslobodenja/

FOČA 75 GODINA OD GENOCIDA : Mustafa Sarač, ugledni medicinar i trgovac, spaljen na sred Pazarišta
https://focanskidani.wordpress.com/2017/11/28/foca-75-godina-od-genocida-mustafa-sarac-ugledni-medicinar-i-trgovac-spaljen-na-sred-pazarista/

FOČA 75 GODINA OD GENOCIDA : Ugledni i bogati Šerif aga Hadžialić obješen u Aladžanskom parku
https://focanskidani.wordpress.com/2017/11/27/foca-75-godina-od-genocida-ugledni-i-bogati-serif-aga-hadzialic-objesen-u-aladzanskom-parku/

FOČA 75 GODINA OD GENOCIDA : Istina o Smail agi Šiljku iz Foče
https://focanskidani.wordpress.com/2015/09/19/foca-75-godina-od-genocida-istina-o-smail-agi-siljak-iz-foce/

 

više o genocidu nad muslimaniima 1941. – 1945. možete pročitati na:

Genocid nad Muslimanima Dedijer.pdf
(http://www.mediafire.com/download/3c6979xjytfg9ks/Genocid+nad+Muslimanima+Dedijer.pdf)